دین کشور مالت؛ ساختاری قدیمی یا باوری ماندگار؟
دین کشور مالت از گذشته تاکنون نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری هویت اجتماعی، فرهنگی و حتی قانونی این کشور داشته است. مالتا (Malta)، جزیره‌ای کوچک اما پررمز و راز در دل مدیترانه، یکی از معدود کشورهای اروپایی است که هنوز هم مذهب کاتولیک رومی را به‌عنوان دین رسمی خود در قانون اساسی به رسمیت می‌شناسد. همین موضوع باعث شده تا نهاد کلیسا نقشی پررنگ‌تر از آنچه در بسیاری از کشورهای اروپایی امروز دیده می‌شود، در مالتا ایفا کند.
طبق ماده دوم قانون اساسی مالتا، دین رسمی این کشور «کاتولیک رومی و رسولی» است. این ماده نه تنها وضعیت رسمی کلیسا را تثبیت کرده، بلکه به مقامات مذهبی اجازه می‌دهد در تعیین اصول اخلاقی جامعه نیز نقش داشته باشند. در مدارس دولتی، آموزش دینی کاتولیک بخشی الزامی از سیستم آموزشی است؛ هرچند خانواده‌ها می‌توانند فرزندان خود را از این کلاس‌ها معاف کنند.
بر اساس داده‌های منتشرشده توسط اداره آمار ملی مالتا (NSO)، حدود 90 درصد مردم این کشور پیرو کلیسای کاتولیک هستند. تعداد کلیساهای موجود در مالتا به بیش از 360 عدد می‌رسد، که با توجه به جمعیت و مساحت کشور، آماری قابل‌توجه است. هر شهر و روستایی در این کشور قدیسی به‌عنوان حامی معنوی خود دارد و جشن‌ها و مراسم مذهبی در تقویم اجتماعی مالتا جایگاه ویژه‌ای دارند.
اما آنچه مالتا را از بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی متمایز می‌کند، فقط رسمیت دینی آن نیست، بلکه پیوندی است که همچنان میان دین، فرهنگ عمومی و ساختار حکمرانی برقرار مانده است. حتی با وجود رشد سکولاریسم در سال‌های اخیر، هنوز هم کلیسا در موضوعاتی مانند قوانین مربوط به سقط جنین، طلاق، و آموزش نقش پررنگی دارد. به‌عنوان نمونه، طلاق تا سال 2011 در این کشور قانونی نبود.
با این حال، واقعیت جامعه امروز مالتا پیچیده‌تر از گذشته شده است. جمعیت مهاجر در حال رشد است و با خود تنوع دینی بیشتری به کشور آورده‌اند. مسلمانان، ارتدوکس‌ها، پروتستان‌ها، یهودیان و حتی پیروان آیین‌های شرقی مانند هندوئیسم، اکنون بخشی از جامعه چندفرهنگی مالتا هستند. برخی از این گروه‌ها مراکز عبادی و فرهنگی مختص به خود دارند. مثلاً مرکز اسلامی در منطقه Paola محل تجمع مسلمانان مهاجر از شمال آفریقا و خاورمیانه است.
از سوی دیگر، نسل جدید مالتایی‌ها نیز نگاه متفاوت‌تری به دین دارند. طبق نظرسنجی Eurobarometer، تنها حدود نیمی از جوانان زیر 30 سال مذهب را برای زندگی روزمره خود مهم می‌دانند. این تغییر نگرش، همراه با رشد حقوق مدنی مانند ازدواج برابر (قانونی‌شده از 2017) و افزایش تمایل به ازدواج‌های مدنی، نشان‌دهنده حرکتی تدریجی به سمت سکولاریسم است.
در این میان، نهاد کلیسا نیز در حال بازتعریف نقش خود در جامعه است. اسقف اعظم مالتا، چارلز شیکلونا، که چهره‌ای بین‌المللی در اصلاحات کلیسایی محسوب می‌شود، بارها درباره لزوم شفافیت، پاسخگویی و همگامی با تغییرات اجتماعی سخن گفته است. این نوع موضع‌گیری‌ها نشان می‌دهد که حتی در کشوری با چنین سابقه مذهبی قوی، کلیسا نیز نمی‌تواند نسبت به تحولات اجتماعی بی‌تفاوت باشد.
اما پرسشی که اکنون مطرح می‌شود این است: آیا مالتا می‌تواند تعادل میان هویت مذهبی سنتی خود و واقعیت‌های نوین اجتماعی را حفظ کند؟ یا اینکه در سال‌های پیش‌رو شاهد تغییرات بنیادین‌تری در ساختار دینی و قانونی کشور خواهیم بود؟
پاسخ به این سؤال و بررسی دقیق‌تر نقش اقلیت‌های مذهبی، روند قانونی شدن تغییرات اجتماعی و چگونگی مواجهه کلیسا با نسل جدید، در ادامه مقاله آمده است.
برای خواندن ادامه مقاله، به منبع اصلی مراجعه کنید.
منبع: مجله ازهیچ!